Lalibela uçak bileti ile tarihin kayalarda dondurduğu gizeme, Etiyopya kenti Lalibela’ya seyahat edin. Ruhu Hristiyanların ayinleri ve ibadetleri ile yaşayan Lalibela, çok popüler olmayan, ancak buranın varlığını bilen gezginlerin mutlaka görmek istediği bir antik kent. Lalibela hakkında ne duymuş ve ne görmüş olursanız olun, buraya gelip de kayalara oyulan kiliseleri çıplak gözle görmeden kiliselerin gerçek güzelliklerini anlamanız mümkün değil. UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren Lalibela’ya, dünyanın sekizinci harikası olarak kabul edilen ve simetrik haç şeklinde oyulan Biete Ghiorgis Kilisesi’ni görmek için bile, bir Lalibela uçak bileti alarak gelmeye değer.
Etiyopya’da Lasta Dağları arasında gizlenmiş 15 bin nüfuslu bu şehir, Lalibela kiliseleri ile ünlü. Buraya gelenler kentin sadece dünya mirası değil aynı zamanda bir dünya harikası olduğunu söyleyerek Lalibela’yı övüyorlar. Üstelik Lalibela gezilecek yerler konusunda kayalara oyulan kiliselerden ibaret değil. Gerçekleştireceğiniz tura kentte yapılan dinî festivalleri de eklemelisiniz. Buradaki büyük dinî festivallere katılarak bir gece ibadeti yaşamalı, kilise avlularında yüzlerce beyaz kıyafetli hacının oluşturduğu kalabalığın ibadetine tanık olmalısınız.
İçindekiler
Lalibela Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Etiyopya’nın en kutsal şehri Lalibela, ülkenin kuzeyinde yer alıyor. Buradaki halk Amharca konuşuyor ve yine Amhar alfabesi kullanıyor. Ülkede Birr para birimi kullanılıyor.
Etiyopya bulunduğu konumun sonucu olarak tropikal muson ikliminin etkisinde olduğu için, Lalibela’da muson yağmurları görülüyor. Bu yağmurların çok sıklaştığı Haziran ile Eylül ayları arası dönem, Lalibela uçak bileti almak için uygun değil. Ancak ortalama sıcaklığın 20°C ila 25°C arasında olduğu yılın diğer zamanları, özellikle de dinî festivallerin olduğu tarihler, Lalibela kaya oyma kiliseleri görmek için çok uygun. Bu festivallerin tarihlerini yazımızın Lalibela gezilecek yerler kısmında bulacaksınız.
Lalibela Tarihi
Lalibela ne kadar ilginçtir ki, hem Hristiyanların evleri olarak kabul ettikleri hem de Kureyşlerden baskı gören Müslümanların Mekke’yi terk ederek sığındıkları yer. Ancak burası aslında barındırdığı 11 harika kilise ile Hristiyanların hac mekânı. Öyle ki, Lalibela’ya ve tüm Etiyopya’ya M.Ö. 1.yy’da, yani Avrupa’ya dahi yayılmadan evvel, Hristiyanlık gelmiş. Nitekim M.Ö.4.yy’da Etiyopya’da Hristiyanlık devlet dini olmuş. Böylece Etiyopya, Hristiyanlığı resmen devlet dini sayan ilk imparatorluk olmuş. Ancak Etiyopya’nın Avrupa’ya olan üstünlüğü bununla sınırlı değil. Ülke ayrıca kendisini sömürmek isteyen Avrupa güçlerine galip gelen ve bağımsızlığını kazanan ilk Afrika ülkesi olma niteliğini taşımakta.
Lalibela kaya oyma kiliseleri inşa etmek konusunda büyük emek veren ve bu yüzden adı kente verilen Kral Lalibela, tarihte büyük önem verilen bir kral. Öyle ki Kral Lalibela’nın doğumundan itibaren mucizeler yarattığına inanılmakta. Hem kralın hem de kentin efsaneleri yıllardır anlatılagelen hikâyeler olarak ilgi çekmekte. Bu efsanelerden birine göre Kral Lalibela’nın annesi doğum sırasında bir arı bulutu ve bu bulutun içinde kralın gelecekteki askerlerini görmüş. Bu yüzden ona Lalibela adını vermiş. Bu isim “egemenliğini arıların onayladığı kişi” anlamına gelmekte imiş. Günümüzde 900 yıldır ayakta duran ve zamana meydan okuyan 11 kilisenin yapımını o emretmiş.
Kral Lalibela’nın 12.yy’da bu kiliseleri inşa ettirmesinin esas nedeni, inananları hac ibadetlerini yapmak üzere buraya çekmekmiş. Zira Kudüs o yıllarda çatışmaların yaşandığı bir bölge olarak güvenli değilmiş. Diğer bir efsane de kralın rüyasında Kudüs’e gittiğini görmesi ve orada kendisine kutsal bir görev verildiğini görmesi. Buna göre krala “yeni Kudüs’ü yaratma görevi verilmiş. Bu yüzden kral hem İskenderiye’den hem de Kudüs’ten ustalar getirterek Ürdün Nehri’nin iki tarafına 10 kilise yaptırmış. 11.kiliseyi ise kralın ölümünden sonra eşi, ona ithaf ederek yaptırmış.
Kralın Kudüs’teki kutsal mekânlarda kullanılan tüm mimarî özelliklerin burada da kullanılmasını istemesi, gelen ustaların yaptıkları eserlere Kudüs eserlerinin sahip olduğu tüm detayları vermelerini sağlamış ve bu da Lalibela’daki kiliselerin en önemli özelliklerini oluşturmuş. Ancak hepsi bu kadar da değil. Lalibela kiliseleri çukurlara, tek parça volkanik kayadan, tek parça olarak oyulmuş. Bu monolitik yapıya sahip kiliseler işte bu yüzden gizemli ve görkemli. Kral inşa ettirdiği yapıları birbirlerine tünel sistemi ile bağlatmış. Bu tünel sisteminin inşa edilmesinin arkasında kralın kiliseleri saldırılardan koruma isteği olduğu söyleniyor. Tüm bu kiliseleri ve tünelleri bir Lalibela uçak bileti alarak görmeniz mümkün.
Lalibela kiliseleri inşa edildikten sonra Hristiyanların en çok gezip görmek istediği yer hâline gelmiş. Kral Lalibela, bu kiliseleri ziyaret edenlerin Kudüs’e giden hacılar kadar kutsandığını söylediği için, Hristiyanlar buraya gelerek hacı olduklarını düşünüyorlar. Çünkü Kral Lalibela dünyevi zenginliklere önem vermeyen çok inançlı bir Hristiyan’mış.
Başka bir efsaneye göre meşhur Ahit Sandığı buradaki kiliselerden birinde saklı duruyor. Her ne kadar sandığın Zion Meryem Kilisesi’nde olduğu ve onu sadece kilisenin baş papazının görebildiği söylense de bunun gerçek olduğuna inanılmıyor. Sandığın M.Ö.10.yy’da Kudüs’ten alınıp buraya getirildiğine inanılıyor. Bu yüzden Hristiyanlar için Lalibela çok önemli. Bilindiği gibi Ahit Sandığı’nın içinde çok önemli On Emir bulunuyor. Timkat Festivali’nde yapılan törende de ayrıca Ahit Sandığı’nı temsil eden tabutlar kullanılıyor.
Lalibela kaya oyma kiliseleri, sahip olduğu mimari yapı ve gizemle yıllarca görenleri etkilemiş. Buna bir örnek de 1521 yılında Lalibela’yı gezmeye gelen Portekizli Francisco Alvarez’in cümleleri. Bir rahip olan Alvarez, gezip gördüğü Lalibela kiliseleri ile kentin güzelliğine kimseyi inandıramamış. Rahip bunu şöyle açıklamış: “İnanılmaz! Bu yapılar hakkında yazmaktan yoruldum. Çünkü bana öyle geliyor ki, eğer daha fazla ‘Tanrı’nın gücü adına yemin ederim yazdıklarımın hepsi doğru’ diye yazarsam, bir daha bana inanılmayacak.”
Lalibela kaya oyma kiliseleri yıllara dirense de erozyondan etkilenmiş. Bu yüzden kiliseler onarılmışlar ve restore edilmişler. Şu anda hepsi ayakta ve hâlâ göz kamaştırmakta. Kısacası bir Lalibela uçak bileti almak ve burayı görmek için çok sebep var.
Lalibela’da çok kutsal kabul edilen 900 yıllık kiliselerden söz ederken, Hristiyanların ilk ibadet yeri olan St.Pierre Kilisesi’ni de unutmamak gerekiyor. Burası Hatay’da yer alan eşsiz bir kilise ve bir seyahat planlayarak gezmeye değer. Hatay bu kilise gibi daha pek çok önemli eserle dolu. Hristiyanlar için çok önemli noktaları görmenizi sağlayacak bir Hatay uçak bileti size eşsiz bir medeniyet vadetmekte.
Nasıl Gidilir?
Lalibela’ya doğrudan uçuş yok. Ancak Addis Adaba’dan buraya uçak seferleri var. Addis Adaba Lalibela’ya 340 kilometre uzaklıkta. Bunun için Lalibela uçak bileti aldığınızda önce Etiyopya başkenti Addis Adaba’daki Bole Havalimanı’na gitmelisiniz. Ayrıca gitmeden önce Etiyopya vizesi almanız gerekiyor.
Lalibela Gezilecek Yerler
Hristiyanlığın ilk evi olarak nitelendirilen ve ülkenin en kutsal yeri olan Lalibela ya da önceki adıyla Roha, o kadar etkileyici bir yer ki, 1187 yılında bir kasabayı muhafaza etmek için yapılan bir yol hâlâ aynı şekilde durmakta. Söz konusu kasabayı da Lalibela gezilecek yerler listenize Etiyopya kültürünü daha iyi tanımak için eklemelisiniz.
Lalibela Kiliseleri
Lalibela’da kiliseler Ürdün Nehri’nin iki yanında bulunuyor. Bu yüzden gezi sırasında nehrin kuzeyindekiler ve güneyindekiler şeklinde ayrı ayrı geziyorsunuz. Nehrin kuzeyinde Biete Medhani Alem, Biete Mariam, Biete Denagel ve Biete Golgotha Mikael olmak üzere dört kilise bulunurken; güneyinde Biete Amanuel, Biete Qeddus Mercoreus, Biete Abba Libanos, Biete Gabriel Raphael, Biete Lehem olmak üzere beş kilise yer alıyor. 11. Kilise olan Biete Ghiorgis ise bu on kiliseden ayrı olsa da inşa edilen tünellerle onlara bağlı durumda.
Lalibela kaya oyma kiliseleri arasında en göz alıcı olanı Biete Medhani Alem yani “Kurtarıcının Kilisesi” olarak öne çıkmakta. Nitekim 11,5 metre yüksekliğe sahip bu monolitik yapı, mimarisi ile dünyanın en büyüğü olma niteliğini taşımakta. Lalibela gezilecek yerler listemizde mutlaka görmeniz gereken kiliselere yer vereceğiz.
Biete Medhani Alem
Dünyada bir kayaya oyulmuş en büyük kilise olan ve masif bir Yunan tapınağını andıran Biete Medhani Alem, büyüklüğü ve ihtişamı ile tüm ziyaretçileri etkilemekte. Bu yapı 34 büyük dikdörtgen sütunla çevrili. Her köşedeki üç sütunun Kutsal Üçlüyü temsil ettiği söyleniyor. 7 kilogram ağırlığındaki altın haçla kutsanmak isteyenler Pazar günleri buraya ibadete geliyorlar.
Biete Ghiorgis
Lalibela’daki 11.kilise olan, simetrik haç şeklinde oyulan Biete Ghiorgis, Lalibela’nın en iyi bilinen kilisesi ve başyapıtı. Dünyanın sekizinci harikası kabul edilen ve bir çukurda bulunan bu mükemmel yapı sütunsuz olarak ayakta duruyor. Bu kilise St. George’a yani Etiyopya’nın koruyucusuna ithaf olunarak inşa edilmiş.
Biete Mariam
Biete Medhani Alem’e bir tünel ile bağlanan Biete Mariam, Lalibela’da inşa edilmiş ilk kilise olduğu düşünülen yapı olarak öne çıkmakta. İbadete gelen hacılar için en popüler kilise olma niteliğini taşıyan Biete Mariam içinde harika freskler bulunuyor. Bu kilisede 7 Ocak’ta düzenlenen Noel kutlamalarına mutlaka tanık olmalısınız.
Biete Amanuel
Lalibela’daki kiliselerin arasında en güzel oyma işçiliğine sahip yapı olması nedeniyle bu kiliseyi mutlaka görmeniz gerekiyor. Biete Amanuel’in, kraliyet ailesinin özel şapeli olduğu söyleniyor. Bu kilisenin içine girdiğinizde karşınıza çıkacak nefin üstündeki çift Aksumite frizi, sizi en çok etkileyecek görüntü olacak. Yapı içinde üst galeriye çıkan bir merdiven varsa da burası erişilebilir değil. Duvarlarda bölmeler göreceksiniz ki bunlar buraya gömülmek isteyen hacılara mezar olarak yapılmış.
Biete Qeddus Mercoreus
Biete Gabriel Raphael’den başlayarak buraya ulaşan 35 metrelik uzun dar, zifiri karanlık ve cehennemi temsil ettiği söylenen tünellerle geleceğiniz Biete Qeddus Mercoreus’un, başlangıçta hapishane ya da adalet evi gibi farklı bir yapı olarak inşa edilmek istendiği tahmin ediliyor. Yapının büyük bir bölümü maalesef çökmüş.
Duvarlardaki fresklerin Üç Bilge Adamı temsil ettiği düşünülüyor. 12 Havariler freski ise muhtemelen daha sonra yapılmış. Buraya ulaşmak için geçmeniz gereken tünelde, ne kadar karanlık olsa da yerel geleneklere göre ışık kullanmamanız gerektiğini aklınızdan çıkarmayın.
Timkat Festivali
Timkat Festivali sadece Lalibela’da değil, ülkenin hemen hemen her yerinde 19 Ocak günü kutlanan büyük bir festival. Lalibela’ya gelenler bu festival boyunca gece uyumuyorlar ve Ürdün Nehri’nin kenarında oturarak sabaha dek dua okuyorlar. Esas dinî tören sabahleyin saat beşte başlıyor. Ürdün Nehri’nin kenarında dua okunmasının nedeni, İsa’nın bu nehirde vaftiz edilmesini kutlamak. Nitekim Timkat Festivali’nin düzenlenmesinin asıl amacı da bu.
Timkat Festivali’nde Hristiyanlar için çok kutsal olan Ahit Sandığı temsil ediliyor. Papazlar bu sandığı temsil eden tabutları başlarının üstünde taşıyarak Ürdün Nehri’ni temsil eden bir su havuzunun başında geçit törenini yapıyorlar. Bu törenin en önemli kısmı piskoposun bir haçı suya batırması ve bu haçla, yanan bir kandili suda söndürmesi. Sonunda piskopos su havuzunu kutsuyor ve suyu töreni izleyen herkese sıçratıyor. Bu tören ve piskoposun sıçrattığı bu su büyük önem taşıyor. Çünkü Hristiyanlar bu suyla ıslandıklarında vaftiz yeminlerinin yenilendiğine inanıyorlar. Dünyanın başka yerinde kolay kolay göremeyeceğiniz bu festival ruhunu yaşamak için bir Lalibela uçak bileti almaya değer.
Lalibela Uçak Bileti Alırken Önerimiz
Lalibela uçak bileti alırken Timkat Festivali’nin düzenlendiği tarihi de göz önünde bulundurmanızı öneririz. Ayrıca Lalibela’daki barlardan birinde mutlaka buraya özgü bir tat olan ballı şarabı tatmalı, yerel dans ve müzik gösterilerini izlemelisiniz. Uçak biletinizi almak için en kolay yol Aerobilet ana sayfasına girerek kalkış yeri olarak İstanbul havalimanlarından birini ve varış yeri olarak da Lalibela Havalimanı’nı seçmek. Bu seçimi yaptığınızda karşınıza aktarmalı uçuşların tümü gelecek. Çünkü Lalibela Havalimanı’na doğrudan uçuş yok. Önce İstanbul’dan Addis Adaba’daki Bole Havalimanı’na inmek ve buradan Lalibela Havalimanı’na geçmek isterseniz ana sayfada varış yeri olarak burayı seçmelisiniz. Ardından karşınıza çıkan en uygun uçuşu seçerek seyahatinizi planlayabilirsiniz.
